شعار انتخابی سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای سال 2020 میلادی(1399 شمسی)
"Find The Missing Millions"
" بیاییم میلیونها بیمار ناشناخته هپاتیت را شناسایی کنیم "
فرارسیدن روز جهانی هپاتیت (6 مرداد-28 جولای) فرصتی کم نظیر درراستای افزایش آگاهی عموم جامعه نسبت به راه های انتقال ، پیشگیری ودرمان هپاتیت های ویروسی است..همه ما متعهد هستیم با استفاده از ظرفیت های نظام سلامت کشور و با توجه به تولید واکسن در داخل کشور و تولید داروی هپاتیت c و با بهره گیری از تمام توان علمی و اجرایی نظام بهداشتی –درمانی کشور ،از بروز موارد جدید این بیماری جلوگیری کنیم .
با واکسیناسیون هپاتیت B در نوزادان و گروه های پرخطر ، شیوع هپاتیت B درکشور رو به کاهش است و کنترل آن جزء اهداف عالی نظام سلامت می باشد . دستیابی به این اهداف مهم نیازمند ارتقاء سطح دانش جامعه و ایجاد فرهنگ آگاهی از هپاتیت ، آموزش و بیماریابی فعال در گروه های پرخطر بوده، به طوری که می توان با همکاری همه جانبه تمامی ارگان های مسئول به هدف حذف هپاتیت در وقت مقرر نائل آمده و شاهد کاهش بیشتر هپاتیت B در جامعه باشیم.
ایران درصدد است تا با کمک بخش‌های علمی کشور تا سال 1410 بیماری هپاتیت c را در کشور حذف نمایند و برای تحقق این هدف لازم است سالانه 20 هزار بیمار شناسایی و درمان شود. حذف این بیماری تا سال 2030 به معنی دیده نشدن این بیماری در کشور نیست و هدف این است که می خواهیم این بیماری در کشور و موارد جدید آن به حداقل خود برسد بگونه ای که بیمارستان ها و مراکز درمانی درگیری کمتری را در درمان این بیماری داشته باشند. در حال حاضر حدود ۱۸۰ هزار نفر تا ۲۳۰ هزار نفر در کشور به هپاتیت c مبتلا هستند که بسیاری از آنها، متأسفانه از بیماری خود مطلع نیستند. در برخی از استان‌ها از جمله سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و گرگان میزان شیوع بیشتر از استان‌های دیگر است و اقدامات تشخیصی و درمانی در این استان‌ها در حال انجام می باشد.
در مورد هپاتیت B نیز تمام تلاش بر حذف این بیماری است، و با انجام واکسیناسیون 98 درصد از نوزادان طی سال‌های اخیر، شیوع بیماری کاهش یافته است. ایران در منطقه در خصوص شیوع هپاتیت B و C کمترین آمار را دارد و در این زمینه داروی مورد نیاز را تولید و آزمایشگاه های تخصصی را نیز دایر کرده است. در خصوص هپاتیت C نیز شیوع بیماری کمتر از نیم درصد است و این درحالی است که آمار کشورهای همسایه در این زمینه به چهار تا پنج درصد می رسد.
هپاتیت های ویروسی:
تماس با ویروس هپاتیت A از طریق غذا، آب آلوده و یا از طریق تماس نزدیک با فرد مبتلا ایجاد می شود. انواع خفیف هپاتیت A نیازمند درمان نیست و بیشتر افراد مبتلا بدون هیچ گونه آسیب دائمی وارد بر کبد به طور کامل بهبود می یابند.
هپاتیت B یک عفونت کبدی خطرناک ناشی از ویروس هپاتیت B(HBV) می‌باشد. در برخی بیماران، عفونت هپاتیت B مزمن شده و منجر به نارسایی کبدی، سرطان کبد یا سیروز می‌شود. سیروز کبدی بیماری است که باعث زخم و سخت شدن پایدار بافت کبدی می شود. این نوع هپاتیت به انواع حاد و مزمن تقسیم می شود. هپاتیت C از طریق خون آلوده (معمولا توسط استفاده مشترک از سوزن آلوده برای تزریق مواد مخدر) منتقل می‌شود.
هر دو هپاتیت B و C از طریق تماس با خون فرد آلوده می تواند منتقل گردد. در خصوص کاهش هپاتیت B واکسیناسیون نوزادان، افراد پرخطر و اقداماتی برای پیشگیری طی حدود 27 سال اخیر انجام گردیده است و بار هپاتیت B در اکثر استان ها از ۲درصد کمتر شده است. آمار در استان های گلستان و سیستان و بلوچستان بالای ۲ درصدمی باشد.
آزمایش هپاتیت برای گروه های هدف:
هم اکنون در بسیاری از استان‌های کشور آزمایش‌های تشخیص بیماری هپاتیت برای بعضی از گروه های خاص رایگان انجام می‌شود.
افراد و گروه‌های پرخطر:
برخی افراد و گروه‌های پرخطر و افرادی که در زندان‌ها هستند، بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت هستند، اعتیاد و رفتار جنسی پرخطر از علل اصلی انتقال هپاتیت B می باشد. آمار مبتلایان به این بیماری در بین زندانیان بسیار زیاد بوده و اعتیاد، خالکوبی غیربهداشتی و رعایت نکردن بهداشت عامل اصلی شیوع هپاتیت در میان زندانیان است .در برنامه‌های وزارت بهداشت همه تلاش‌ها برای پیشگیری، مراقبت و درمان این بیماری در همه گروه سنی‌ها برای گروه‌های پُرخطر است.برنامه واکسیناسیون برای این افراد به صورت سیستماتیک انجام می گردد .
واکسیناسیون هپاتیت در بزرگسالان:
خوشبختانه واکسن هپاتیت B در ایران توسط انستیتوپاستور تولید و توزیع می‌شود و بیش از ۳6 میلیون ایرانی تاکنون واکسن هپاتیت B را دریافت کرده اند. به طور کلی مردم باید از طریق آموزش و اطلاع رسانی راههای انتقال را بشناسند. در یک برنامه چهار ساله، خوشبختانه توانستیم متولدین 68 تا 72 را برای هپاتیت B واکسینه کنیم و قرار است متولدان سال های قبل از این را هم در برابر این بیماری واکسینه نماییم.
درمان هپاتیت:
در حال حاضر درمان برای کنترل هپاتیت B وجود دارد و داروهای آن در ایران تولید می شود. حدود یک میلیون و 400 هزار نفر نیز در کشور مبتلا به بیماری هپاتیت B هستند برای هپاتیت B داروی مناسب خوراکی با کمترین عوارض موجود است، و هپاتیت B با این دارو قابل کنترل است اما نگرانی ما برای ابتلا افراد به هپاتیت C است که تا قبل از این، درمان هپاتیت C با داروهایی که به صورت تزریقی بود و عارضه داشت می‌بود اما در حال حاضر با روش‌های درمانی جدید که دیگر تزریقی نیست و خوراکی با عوارض کمتر است، درمان هپاتیت C صورت می‌پذیرد. طول درمان این بیماری با داروها به 3 تا 6 ماه کاهش یافته است داروهای درمان هپاتیت C در کشور تولید شده و تحت پوشش بیمه ای هم قرار دارد. اگر بتوانیم در 15 سال این درمان را اجرا کنیم اطمینان داریم که ما جز نخستین کشورهایی هستیم که توانسته به حذف این بیماری برسد. داروی هپاتیت در سطح جهانی حدود 70 میلیون تومان بوده که در حال حاضر در کشور ما 2 میلیون تومان است و هر 2 میلیون تومان برای یک دوره درمان سه ماهه پرداخت می‌شود. هزینه درمان بیماران بی بضاعت تحت پوشش ارکانهای حمایتی و زندانی در استان ما از طریق معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی برای یک دوره درمان کامل تامین می گردد.
خدمات درمانی برای کنترل بیماری هپاتیت برای همه افراد و آحاد مردم
با توجه به امکانات خود دانشگاه ها در سراسر کشور تلاش می گردد با هدف آموزش و تحقیق و یکسان سازی درمان با این بیماری مقابله شود. برای کنترل بیماری هپاتیت برای همه افراد و آحاد مردم سعی بر این است با برنامه ریزی‌های درست و با روش بیماریابی فعال بتوانیم به این بیماران دسترسی بیشتری داشته باشیم. هپاتیت در ایران کمترین شیوع را دارد و از اول سال 72 واکسیناسیون هپاتیت برای کودکان اجرایی شد به طوریکه هم اکنون شیوع بیماری هپاتیت B و C به ترتیب کمتر از دو و یک درصد است. توصیه می شود مردم از دریافت خدمات پر خطر (تاتو، بوتاکس، برداشتن خال و .... ) در آرایشگاه‌ها پرهیز کنند زیرا احتمال انتقال هپاتیت B و C از طریق آرایشگاه‌ها بیشتر می باشد.
سلامت خونهای اهدایی:
از سال ۱۳۷۵ خون هایی که از افراد گرفته می شود از لحاظ هپاتیت C مورد ارزیابی و بررسی قرار می گیرد و دیگر انتقال از طریق خون آلوده وجود ندارد، اما افرادی که قبل از سال۱۳۷۵ خون گرفته اند و یا افرادی که اعتیاد تزریقی دارند در خطر ابتلا به هپاتیت C بوده اند. بنابراین امروزه مهم ترین راه انتقال تزریق غیر بهداشتی و غیر ایمن از نظر هپاتیت C است. هپاتیت C در بیماران هموفیلی، تالاسمی و دیالیزی کنترل شده و بیش از ۸۰ درصد بیماران درمان شده اند.
امنیت و سلامت:
امنیت و سلامت دو واژه هستند که هرگز نباید توسط دولت ها مورد غفلت قرار گیرند؛ امنیت و سلامت. سلامت یک نعمت الهی است که جامعه بشری همواره بدنبال آن بوده و باید پاس داشته شود. در دهه های گذشته، یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی که سالانه سلامت میلیون ها نفر را درگیر و منجر به ناتوانی و مرگ آنها شد، هپاتیت های ویروسی بودند. قابل توجه است که بدانید امروزه هپاتیت C به تنهایی بیش از ایدز در دنیا قربانی می گیرد؛ لذا لزوم همکاری بین المللی به منظور کنترل این بیماری ها بیش از پیش مسجل گردیده است. این همکاری ها نه تنها بخاطر مردمان یک کشور و یا یک قاره بلکه برای کل بشریت است. حذف هپاتیت های ویروسی ، مرهون همکاری های بین المللی است.
در نهایت باور کنید، دنیای زیبا، دنیای بدون هپاتیت است و آرزوی ما ریشه کنی این بیماری‌ها تا سال ۲۰۳۰ است. اگر امروز تصمیم نگیرید. فردا دیر خواهد بود. انتظار دارد همکاران محترم از تمام توان علمی و اجرایی نظام بهداشتی – درمانی جهت انجام برنامه های زیر اقدامات لازم صورت گیرد.
- اطلاع رسانی برای آگاهی مردم از راههای انتقال ویروس هپاتیت B,C
- تشویق به دوری از رفتارهای پرخطر
- در صورت امکان تهیه و توزیع توزیع کتاب، بروشور و CD در بین افراد جامعه به خصوص افراد با رفتارهای پرخطر
- برگزاری جلسات آموزش مجازی جهت اطلاع رسانی درخصوص هپاتیت های ویروسی و بیماریهای کبدی
- توزیع پوستر و پمفلت و انفوگرافی ، بنر ، استند، تهیه فیلم و انیمیشن آموزشی با بر پایی کمپین در اماکن عمومی با رعایت پروتکل های بهداشتی پیشگیری از بیماری ویروس کرونا
- برنامه ریزی جهت بیماریابی ، مراقبت و درمان هپاتیت c و واکسیناسیون هپاتیت B در کمپ های ماده 15و16 ترک اعتیاد با همکاری سازمان بهزیستی استان
- بهبود ثبت بررسی و غربال گری مادران باردار، آرایشگران و سایر گروه های واجد شرایط در سامانه سیب
- واکسیناسیون فعال تر زندانیان ، آرایشگران ، کارگران شهرداری ها، غسالخانه ها، اهداء کنندگان مستمر خون، بیماران واجد شرایط از جمله افراد مبتلا به دیابت و سایر گروه های پر خطر و در معرض خطر طبق دستورالعمل های کشوری
- تقویت برنامه های آموزشی و مشاوره با افراد پر خطر و در معرض خطر و بیماریابی در مراکز جامع سلامت، پایگاههای بهداشتی و خانه های بهداشت
- جدی گرفتن پیگیری، بیمار یابی، مراقبت و ثبت برنامه مراقبت هپاتیت در سامانه سیب و پورتال کشوری.
معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز